Απόφαση για την ανάπτυξη του Δικτύου

Εισαγωγικά

Στη συνάντηση εργασίας που έγινε στο Κ.Π.Ε. Μουζακίου στις 12-13 Νοεμβρίου και συμμετείχαν:

1) Εκπρόσωποι των Κ.Π.Ε. Μακρινίτσας, Μουζα­κίου, Υπάτης - Στυλίδας

2) Οι υπεύθυνοι της Περιβαλλοντικής Εκπαί­δευσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης των νομών Βοιωτίας, Εύβοιας, Καρδίτσας, Λάρισας, Μαγνησίας, Τρικάλων, Φθιώτιδας και Φωκίδας.

3) Εκπαιδευτικοί των σχολείων των παραπάνω νομών που υλοποιούν ή προτίθενται να υλοποιήσουν προγράμματα Π.Ε. αποφασίστηκε να δημιουργηθεί δίκτυο ομάδων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης Κεντρικής Ελλάδας με θέμα «Το δάσος» με συντονιστή το Κ.Π.Ε. Μουζακίου με δομή και λειτουργία όπως περιγράφεται παρακάτω.

Η ολομέλεια προκειμένου να διαμορφώσει τους στόχους και να αξιολογήσει τη λειτουργία και τα αποτε­λέσματα του δικτύου έλαβε υπόψη της:

1) Τις παγκόσμιες τάσεις που δείχνουν μελλοντική αποδάσωση του πλανήτη μας οφειλόμενη κύρια στο πρόβλημα του υπερπληθυσμού και γενικότερα σε περιβαλλοντικά προβλήματα. (Σενάρια για το 2025 προβλέπουν μείωση κατά 34% παγκόσμια).

2) Την κατάσταση στην Ευρώπη όπου θα υπάρχει ε­λαφρά αύξηση λόγω της αναδάσωσης και του μι­κρού ρυθμού αύξησης του πληθυσμού αλλά εμφα­νίζονται προβλήματα «υγείας» ή υποβάθμισης των δασικών οικοσυστημάτων.

3) Τον κίνδυνο εξαφάνισης πολλών ειδών ζώων (τα ασπόνδυλα σε ποσοστό 50%) και φυτών και τη μείωση των πληθυσμών άλλων.

4) Την αειφορική διαχείριση των δασικών οικοσυ­στημάτων σαν επιθυμητή πολιτική επιλογή, την α­ναγνώριση της μεγάλης οικονομικής και κοινωνι­κής του αξίας, και την ανάγκη για προστασία του. (Τα προστατευμένα δάση διεθνώς αποτελούν ένα πολύ μικρό ποσοστό κατά κανόνα, και πολλές φο­ρές η προστασία τους παραμένει στα χαρτιά.)

5) Τους στόχους της Ε.Ε. και ειδικότερα: α) την κα­τεύθυνση ότι στην αειφορική διαχείριση να λαμ­βάνεται υπόψη η βιοποικιλότητα και να διασφαλί­ζεται και β) την ανάγκη έρευνας για τις κλιματο­λογικές αλλαγές στα δασικά οικοσυστήματα.

6) Το σημαντικό ενδιαφέρον που έχουν τα Ελληνικά δάση με την ποικιλία των οικοσυστημάτων και την πλούσια πανίδα και χλωρίδα που διαθέτουν. Τα προβλήματα με τις πυρκαγιές, τις πλημμύρες, τις καταπατήσεις των δασικών εδαφών (φαινόμενα που έχουν ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη) και τις προσπάθειες που γίνονται και πρέπει να γίνουν για δασικό κτηματολόγιο και την προστασία των δασών.

7) Τους στόχους και τους προβληματισμούς που α­φορούν την Π.Ε. όπως έχουν διατυπωθεί σε διε­θνείς διασκέψεις και την αναγκαιότητα να διαμορ­φωθεί ένας τύπος ανθρώπου περιβαλλοντικά υπεύ­θυνου και ευαισθητοποιημένου καθώς και το γεγο­νός ότι η εκπαίδευση μπορεί σε ορισμένες περι­πτώσεις να φέρει καλύτερα αποτελέσματα από νο­μοθετικές πράξεις και κατασταλτικά μέτρα.

8) Το ότι η εφαρμογή της διεπιστημονικής προσέγγι­σης στην Π.Ε. λειτουργεί θετικά στην αλληλεπί­δραση με μαθήματα και δραστηριότητες που περιέ­χονται στα αναλυτικά προγράμματα των σχολείων.

9) Τη δυνατότητα των Κ.Π.Ε. να οργανώνουν δίκτυα σχολείων. Την εμπειρία των Κ.Π.Ε., των υπευθύνων Π.Ε. των νομών και των εκπαιδευτικών των σχολείων των νομών από την υλοποίηση σχετικών προγραμμά­των.

 

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ

Στο δίκτυο που θα λειτουργήσει πειραματικά κατά το έτος 1999-2000 θα συμμετέχουν από 1-2 σχολεία της Β/θμιας Εκπ/σης των νομών Βοιωτίας, Εύβοιας, Καρδί­τσας, Λάρισας, Μαγνησίας, Τρικάλων, Φθιώτιδας, Φω­κίδας και Ευρυτανίας, οι υπεύθυνοι Π.Ε. των προανα­φερθέντων νομών, τα Κ.Π.Ε. Μακρινίτσας, Μουζακίου, Υπάτης - Στυλίδας. Γίνεται και θα γίνει προσπάθεια να συνεργαστούν τα κατά τόπους Δασαρχεία η Τοπική αυ­τοδιοίκηση και διάφοροι άλλοι φορείς και υπηρεσίες. Ο στόχος είναι να λειτουργήσει σε εθνικό επίπεδο καθώς και σε διεθνές τα επόμενα χρόνια αφού όμως διασφαλί­σει μια ποιότητα στη λειτουργία του και την ανάλογη χρηματοδότηση που απαιτείται. Όσον αφορά τα σχετικά με το δάσος προγράμματα και δραστηριότητες των σχολείων κάθε σχολείο έχει την ελευθερία να επιλέξει το πρόγραμμα και τις δρα­στηριότητες του. Όμως από την άλλη πλευρά υπάρ­χουν κάποιες υποχρεωτικές δραστηριότητες (άξονας ή μίνιμουμ) που θα θεωρούνται πιο σημαντικές για την επίτευξη των στόχων του δικτύου. Αυτές θα καθο­ρίζονται από την ετήσια ολομέλεια - συνάντηση που θα γίνεται με την έναρξη της σχολικής χρονιάς.Σε σχέση με τον ρόλο των συμμετεχόντων στο δί­κτυο αυτός προκύπτει παίρνοντας υπόψη το υπάρχον θεσμικό πλαίσιο, μπορούν όμως να δημιουργηθούν και κάποια σχήματα για τις ανάγκες του δικτύου που να προ­ωθήσουν ορισμένα πράγματα καλύτερα.  Σχετικά με τις πηγές χρηματοδότησης του δικτύου, παίρνοντας υπ' όψη την υφιστάμενη κατάσταση, τα σχο­λεία εντάσσουν την εργασία τους στα χρηματοδοτούμε­να προγράμματα της Π.Ε. των εκπαιδευτικών Διευθύν­σεων των νομών.Τα Κέντρα παράγουν εκπαιδευτικό υλικό που στέλ­νουν στα σχολεία, χρηματοδοτούν σύμφωνα με τις δυνατότητές τους τη σύνθεση και αναπαραγωγή των εργα­σιών που γίνονται από τα σχολεία. Επίσης τα Κέντρα στηρίζουν σεμινάρια επιμορφωτικά, συναντήσεις εργα­σίας, παρουσιάσεις των εργασιών.Κάποιες δραστηριότητες μπορούν να καλυφθούν α­πό τα Δασαρχεία και άλλους φορείς. Οι υπεύθυνοι όπως προβλέπεται από το θεσμικό πλαίσιο παρακολουθούν και στηρίζουν τη δουλειά που γίνεται στα σχολεία και προτείνουν υλικά και μέσα βελ­τίωσης των προγραμμάτων. Βοηθούν την επικοινωνία και την ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα στα σχολεία και τα Κέντρα και κάνουν προτάσεις για την βελτίωση του δικτύου. Τα σχολεία υλοποιούν τα προγράμματα και αξιο­ποιούν τα μέσα, τα υλικά και τη βοήθεια που παρέχεται από τους υπεύθυνους και τα Κέντρα. Για την καλύτερη λειτουργία κρίνεται απαραίτητο να υπάρχει μια επιτροπή αξιολόγησης και στήριξης του Δικτύου που θα συμμετέχουν εκπρόσωποι από ό­λους τους φορείς του δικτύου. Αυτή συνεδριάζει κατά διαστήματα, αξιολογεί την πορεία του δικτύου (λειτουρ­γία, επίτευξη στόχων, ενδοδικτυακή συνεργασία, τα προβλήματα, τη σύνδεση σχολείου - τοπικής κοινωνίας κ.α.) και παίρνει μέτρα για τη βοήθεια και στήριξη των σχολείων. Προετοιμάζει τις εργασίες στις ολομέλειες. Μία από τις δραστηριότητες αυτής της επιτροπής είναι και η εξεύρεση επιπλέον οικονομικών πόρων. Η επιτροπή αυτή αποφασίστηκε να είναι εννεαμε- λής, να συμμετέχουν 3 αντιπρόσωποι των κέντρων 3 υπεύθυνοι Π.Ε. νομών και 3 καθηγητές από τα συμ­μετέχοντα σχολεία στο δίκτυο. Στην επιτροπή αυτή πρέπει να υπάρχει αντιπροσωπευτικότητα στη σύνθεσή της κατά το δυνατόν. Στις συνεδριάσεις της μπορεί να καλεί διάφορους επιστήμονες και άλλα πρόσωπα προ­κειμένου να έχει καλύτερα αποτελέσματα. Συνεδριάζει τακτικά δυο φορές το χρόνο και έκτακτα όσες φορές χρειαστεί.Η επιτροπή επίσης εξουσιοδοτήθηκε από την ολο­μέλεια του δικτύου να βρει τους τρόπους με τους ο­ποίους θα συμμετέχουν και οι μαθητές στην λήψη α­ποφάσεων για την λειτουργία του δικτύου. Οι υποχρεώσεις των φορέων του δικτύου όπως προ­έκυψαν από την συνάντηση εργασίας αποτυπώθηκαν σ' ένα πρωτόκολλο συνεργασίας που θα υπογράφεται από τα σχολεία και τον συντονιστή του δικτύου. Ένα θέμα σημαντικό για το δίκτυο είναι και η ταχύ­τητα μετάδοσης των πληροφοριών. Έτσι αποφασίστη­κε πέρα από 2 συναντήσεις όλων των μελών (ολομέ­λεια ) που θα γίνονται η μία στο μέσον της χρονιάς (έ­λεγχος της πορείας) και η άλλη στο τέλος της (τελική αξιολόγηση και αναδιοργάνωση) να εκδίδεται διμη­νιαίο έντυπο, και να ανοιχτούν σελίδες στο Internet. Οι συναντήσεις θα γίνονται κυκλικά σε όλα τα κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης που συμμετέχουν στο δί­κτυο. Στο διμηνιαίο έντυπο θα παρουσιάζει κάθε σχολείο από μια εργασία και θα γίνεται περιορισμένη διακίνησή του. Σε ετήσια βάση θα βγαίνει μια έκδοση πληρέστερη που θα διακινείται σε όλη την Ελλάδα. Τις εργασίες αυ­τές καθώς και το γενικό συντονισμό του δικτύου ανέ­λαβε το Κ.Π.Ε. Μουζακίου. Είναι επιθυμητό τα σχολεία που συμμετέχουν να συ­νεχίσουν και τις επόμενες χρονιές αφού με την εμπειρία που θα διαθέτουν θα μπορούν να πραγματοποιήσουν κα­λύτερα τα προγράμματα και να βοηθήσουν περισσότερο το δίκτυο. Στη βάση της παραπάνω σκέψης η συμμετοχή ε­νός σχολείου στο δίκτυο είναι τριετούς διάρκειας.


ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ

Η βελτιστοποίηση των προγραμμάτων Π.Ε. που πραγ­ματοποιούνται στα σχολεία και των αποτελεσμάτων τους μέσα από την συνεργασία των σχολείων, των υπευθύνων και των κέντρων Π.Ε. την αξιοποίηση όλου του ανθρώπι­νου δυναμικού και των μέσων που αυτά διαθέτουν. Η συστηματική μελέτη των λειτουργιών του δάσους (ενός σημαντικού περιβαλλοντικού παράγοντα που δέχε­ται αρκετές πιέσεις), η κατανόηση της αξίας του, η ευαισθητοποίησή των μαθητών και αυριανών πολιτών για την προστασία του και την ενεργό συμμετοχή στην αντι­μετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων. Η συνεργασία των σχολείων με διάφορους φορείς και υπηρεσίες σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο στα πλαί­σια της μεγαλύτερης επαφής του σχολείου με την κοινω­νία. Αυτοί μπορεί να είναι τα τοπικά Δασαρχεία, η Πυρο­σβεστική υπηρεσία, οι Δήμοι, Σύλλογοι και οργανώσεις καθώς και φυσικά πρόσωπα που έχουν σχέση με το δάσος. Επίτευξη και προώθηση της συνεργασίας των σχο­λείων μεταξύ τους για τη δημιουργία κοινών στάσεων και αξιών με ανταλλαγή πληροφοριών, απόψεων και υ­λικών. Χρήση από τα σχολεία σύγχρονων μέσων στην επι­κοινωνία και πρόσβαση στην πληροφόρηση. Η δημιουργία εκπαιδευτικού υλικού που να αντι­στοιχεί στις σύγχρονες γνώσεις λαμβάνοντας υπόψη την υπάρχουσα εκπαιδευτική κατάσταση και θα απαντά στα ζητούμενα των προγραμμάτων της Π.Ε. Μέσα από τη δράση και τη λειτουργία του να φέρει πιο κοντά στην Π.Ε. την εκπαιδευτική κοινότητα.


ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

Για να επιτευχθούν οι στόχοι του Δικτύου θα πρέπει τα σχολεία που συμμετέχουν να τηρήσουν τις ελάχιστες κοινές δραστηριότητες που αποφασίστηκαν στην ολομέλεια:

1. Μελέτη των δασικών χαρτών σε επίπεδο νομού. (Έκταση, ιδιοκτησιακό καθεστώς, τύπος δάσους και λοιπά στοιχεία έτσι όπως παρουσιάζονται στους χάρτες).
2. Καταγραφή χλωρίδας και πανίδας.
3. Μετρήσεις κλιματολογικές και ρύπανσης.
4. Καταγραφή ανθρωπογενών πιέσεων στα δασικά οικοσυστήματα της περιοχής (ειδικά των πυρκαγιών) και έλεγχος εφαρμογής της νομοθεσίας.
5. Προκειμένου οι μαθητές να ασχοληθούν με την φροντίδα των φυτών υπάρχουν δύο δυνατότητες:
α) Επιλογή μιας συγκεκριμένης τοποθεσίας και ανάληψης της προστασίας της από το σχολείο.
β) Διαμόρφωση αύλειου χώρου του σχολείου σε κήπο (με φυτά από δασικό φυτώριο).
6. Πραγματοποίηση μιας τουλάχιστον εκδήλωσης το χρόνο για τη διάχυση των αποτελεσμάτων και των προτάσεων στην τοπική κοινωνία.


ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

Από την Ομάδα για την Ομάδα: Η αξιολόγηση του προγράμματος αποτελεί με την έννοια της αυτοκριτικής και της βελτίωσής του τακτική ενασχόληση της ομάδας και επι­διώκει να εκτιμήσει την πορεία και τα αποτελέ­σματα του προγράμματος.

Από την Ομάδα για το Δίκτυο: Στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς η ομάδα κά­νει εκτιμήσεις για την προσφορά και την αποτε­λεσματικότητα του Δικτύου. Συμπληρώνει για το σκοπό αυτό κατάλληλο ερωτηματολόγιο που μετά στέλνεται στην επιτροπή αξιολόγησης και στήριξης του Δικτύου.

Από την Επιτροπή στήριξης και αξιολόγησης

Από την Ολομέλεια του Δικτύου: Η ολομέλεια του Δικτύου συνέρχεται δύο φορές το χρόνο και προβαίνει στην αξιολόγηση του Δικτύου συνο­λικά.